Obowiązek wdrożenia w placówkach Standardów Ochrony Małoletnich to efekt wejścia w życie nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Zaostrzone przepisy chroniące dzieci przed przemocą opracowano po śmierci Kamilka. W maju 2023 roku ośmiolatek z Częstochowy zmarł skatowany przez ojczyma. Do tragedii doszło, mimo że rodzina była znana opiece społecznej czy policji.
Po tych wydarzeniach znowelizowano Kodeks rodzinny i opiekuńczy tak, by chronić dzieci przed przemocą. Jeden z zapisów mających zapewnić dzieciom bezpieczeństwo i ochronę przed krzywdzeniem dotyczy obowiązku opracowania i stosowania przez placówki prowadzące działalność m.in. oświatową, opiekuńczą, wychowawczą czy resocjalizacyjną, ale też takie, w których mogą przebywać dzieci, Standardów Ochrony Małoletnich. Termin ich wdrożenia minął 15 sierpnia.
Zgodnie z wytycznymi, dyrektor lub osoba kierująca placówką oświatową, opiekuńczą, resocjalizacyjną ale również religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni, miał obowiązek opracowania standardów oraz ich stosowania. Ten obowiązek dotyczy również organizatorów działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich; a nadto podmioty świadczące usługi hotelarskie oraz turystyczne, prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego, w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony małoletnich.
Standardy określają zasady m.in.:
- budowania bezpiecznych relacji dorosły-dziecko i dziecko-dziecko,
- postępowania w sytuacjach zagrożenia dobra dziecka (w tym plan wsparcia po ujawnieniu krzywdzenia),
- bezpiecznego korzystania z sieci.
W relacjach z dziećmi dla pracowników nadrzędne są zasady: szacunku, akceptacji i równego traktowania. Podobnie w kontaktach międzyrówieśniczych: należy postępować z szacunkiem, z uwzględnieniem godności i potrzeb wszystkich osób. Nie wolno stosować przemocy pod żadną postacią, naruszać prywatności dzieci i młodzieży, przekraczać granic.
Standardy opisują też zasady kontaktu z rodzicami i opiekunami dziecka; postępowania, gdy w domu zdarzy się sytuacja kryzysowa. Jeśli ktokolwiek podejrzewa, że dziecku dzieje się krzywda (czy to w placówce, czy w domu), musi natychmiast zareagować.
Istotnym przepisem jest zobowiązanie pracodawców do zatrudniania w wymienionych wyżej placówkach i przedsięwzięciach tylko osób mających kwalifikacje oraz predyspozycje pozwalające na zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa. Każda osoba ubiegająca się o pracę musi się liczyć z weryfikacją jej wykształcenia i doświadczenia, oraz że jej dane osobowe zostaną sprawdzone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.
W Gdańsku, w marcu 2024 r. ramowe Standardy Ochrony Małoletnich przygotował Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej, a placówki opracowały Standardy dostosowując do własnych zadań. Dotyczy to m.in. placówek opiekuńczo-wychowawczych, Gdańskiego Ośrodka Pomocy Psychologicznej dla Dzieci i Młodzieży, Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności, domów pomocy społecznej i Gdańskiego Zespołu Żłobków.
Standardy Ochrony Małoletnich obowiązują także organizacje pozarządowe, realizujące na zlecenie miasta zadania w obszarze społecznym. Wydział Rozwoju Społecznego Urzędu Miejskiego zaprasza pracujące w nich osoby na webinar, który odbędzie się 12 września w godz. 13.00-16.00 na stronie gdansk.pl (na stronie głównej). O SOM powie Weronika Nadzikiewicz, pełnomocniczka komendanta ZHP chorągwi gdańskiej do spraw Safe from Harm. Udział bezpłatny, zapis webinaru pozostanie na stronie.