Jaka jest pierwsza rzecz, która przychodzi na myśl, gdy słyszysz słowo „miasto”? Wydaje się, że dla wielu z nas są to tłumy ludzi, ruchliwe drogi i hałas. Jednak młodzi ludzie, którzy zebrali się 10 marca 2025 w warszawskim biurze Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce zaprezentowali urzędnikom UE dużo bardziej optymistyczną i konstruktywną wizję. Poniżej kilka pomysłów na europejskie miasto jutra, które padły w dyskusji z europejską komisarz ds. startupów, badań i innowacji, Ekateriną Zaharievą.
Co oznacza dla Ciebie „miasto”?
Wygląda na to, że dla polskiej młodzieży to: „możliwość”, „społeczność”, „połączenie”, „wysokiej jakości edukacja”, „biznes”, „społeczeństwo” i „kultura”. Te małe iskierki inspiracji wystarczyły, aby rozpalić rozmowę o tym, jakie powinny być europejskie miasta i o tym co zrobić by wspierać zmiany, które wypełnią je wymienionymi wartościami.
Chcemy usłyszeć od was, przyszłości Europy, jak kształtować naszą politykę - powiedziała komisarz Zaharieva w swoim przemówieniu powitalnym. Czy jesteśmy na dobrej drodze? Czy osiągamy to, czego od nas oczekujecie?
Jakub Romański, 23 lata, student Politechniki Warszawskiej, uważa, że jest wiele rzeczy, które UE robi dobrze. Na przykład zdrowie i bezpieczeństwo. Uważa, że obywatele UE mogą ufać, że jakość ich żywności lub wody z kranu jest rygorystycznie testowana.
Martyna Rawa, 17-letnia studentka Szkoły Głównej Handlowej, wymieniła dofinansowanie dla małych firm jako kolejną pożądaną inicjatywę UE.
Transport publiczny, dostępność, praca
Wydarzenie moderowali Julia Kelsz, Tomasz Racławski i Mikołaj Samborski - założyciele i liderzy fundacji Ważne Sprawy, która aktywnie angażuje się w wiele europejskich konferencji młodzieżowych.
Ważnym dla wszystkich uczestników tematem była potrzeba usprawnienia transportu publicznego, co ułatwiłoby poruszanie się po mieście i pomogło złagodzić zmiany klimatyczne. Cytowana już Martyna podkreśliła potrzebę przyspieszenia budowy infrastruktury transportowej.
Budowa metra zajmuje znacznie więcej czasu niż początkowo oczekiwano - powiedziała. Przyspieszenie prac budowlanych doprowadziłoby do zmniejszenia korków w miastach, a w konsekwencji do zmniejszenia zanieczyszczenia.
Inną uczestniczką o podobnych poglądach była 27-letnia Dorota Guzik, asystentka projektu w Stowarzyszeniu Gmin Polska Sieć Energie-Cités, które współpracuje z samorządami w celu wspierania efektywnego, niskoemisyjnego wykorzystania energii i edukacji ekologicznej.
Również Dorota zwróciła uwagę na transport. Powinniśmy wprowadzić środki zachęcające do korzystania z transportu publicznego - zaproponowała. Podkreśliła też potrzebę uczynienia rozwiązań przyjaznych dla środowiska bardziej przystępnymi cenowo, tak aby więcej osób z nich korzystało.
Miasto dostępne dla wszystkich
Dziewczyna Jakuba jest niedowidząca. Dzięki temu także on doskonale wie jak trudne może być poruszanie się po mieście dla osób niepełnosprawnych. Krajowe legitymacje nie są akceptowane w całej Europie. Przepisy dotyczące osób niepełnosprawnych powinny zostać ujednolicone we wszystkich krajach UE - powiedział.
Szczęśliwie UE już pracuje nad wprowadzeniem dwóch międzynarodowych dokumentów: Europejskiej Karty Osoby Niepełnosprawnej i Europejskiej Karty Parkingowej dla Osób Niepełnosprawnych. Karty te zapewnią ich posiadaczom dostęp do usług na warunkach identycznych z obowiązującymi dla obywateli kraju UE, w którym się znajdą.
Europejskie miasta to także małe miasta
Moderator Tomasz Racławski, który pochodzi z niewielkiego Jasła w południowo-wschodniej Polsce, został zapytany o wyzwania stojące przed małymi miastami i szybko zauważył brak możliwości edukacyjnych i miejsc pracy. Musieliśmy przenieść się do większych miast, aby znaleźć dobre uniwersytety i dobrą pracę. Dotyczy to prawie wszystkich moich kolegów ze szkoły średniej - powiedział.
Wyobraźmy sobie jutro - na nowo
Po dyskusjach w grupach młodzi uczestnicy przekazali pani komisarz konkretne propozycje, jak ulepszyć miasta, opierając się na trzech filarach: środowisko i zrównoważony rozwój, technologia i innowacje oraz integracja i dostępność.
Jeśli chodzi o środowisko, zgodzili się co do potrzeby poprawy transportu i efektywności energetycznej, zmniejszenia zanieczyszczenia i powiększania powierzchni terenów zielonych. Bardziej szczegółowe propozycje obejmowały uczynienie miast bardziej przyjaznymi dla rowerzystów i ustanowienie zielonych korytarzy wokół miast w celu ochrony różnorodności biologicznej.
Aby zabezpieczyć miasta przed ekstremalnymi warunkami klimatycznymi, zasugerowano modernizację starszych budynków. Szczegółowe propozycje rozwiązań obejmowały rolety fotowoltaiczne, które regulują warunki klimatyczne w domach oraz systemy wspomagające dyfuzję ciepła. Podkreślono również potrzebę cyfryzacji usług miejskich na jednej platformie i zwiększenia inwestycji w innowacje i startupy technologiczne. Sztuczna inteligencja mogłaby natomiast posłużyć zwiększeniu bezpieczeństwa w transporcie.
Wreszcie, mieszkania i transport publiczny powinny być tańsze dla wszystkich i bardziej dostępne dla osób niepełnosprawnych dzięki bardziej integracyjnemu projektowaniu urbanistycznemu.
Pomysły wymienione w Warszawie pomogą ukształtować plany działania, które zostaną wdrożone w ramach Misji Miast i Nowego Europejskiego Bauhausu, inicjatywy Komisji Europejskiej, która odpowiada za wprowadzenie Europejskiego Zielonego Ładu w obszarach zamieszkałych.
Polskie miasta na pokładzie
UE wspiera 112 miast w ich zobowiązaniu do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 poprzez zieloną, cyfrową i inkluzywną (sprzyjającą włączeniu społecznemu) transformację. Pięć polskich miast już przystąpiło do Misji Miast: Łódź, Warszawa, Wrocław, Kraków i Rzeszów. Miasta te poczyniły ogromne postępy w kierunku zerowej emisji netto dzięki kilku projektom wspieranym przez fundusze UE.
Jeden z pilotażowych projektów obejmujących wszystkie pięć miast, o nazwie NEEST, koncentruje się na walce z nieefektywnymi energetycznie budynkami. Polskie miasta nadal są głównie zależne od krajowego systemu energetycznego opartego na węglu, ale NEEST ma na celu modernizację budynków mieszkalnych i usługowych oraz zmniejszenie ich zużycia energii.
Inny projekt, realizowany w Krakowie ATELIER, koncentruje się na integracji budynków celem wdrożenia idei "dzielnicy pozytywnej energii" (a więc produkującej więcej energii niż niż sama zużywa). Natomiast znane z dziedzictwa przemysłowego opartego o wydobycie węgla Katowice są jednym z ośrodków zaangażowanych w inicjatywę CLIMABOROUGH. Zapewnia ona 14 miastom w 12 krajach narzędzia i metodologię do osiągnięcia ich celów klimatycznych.
Komisarz Zaharieva oświadczyła, że rozumie poglądy młodych ludzi i weźmie pod uwagę opinie tych, którzy odziedziczą przyszłość.