Efektywność energetyczna budynku to stopień przygotowania budynku do zapewnienia komfortu jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem przy jednoczesnym możliwie najniższym zużyciu energii przez ten budynek.

Ogrzewanie i chłodzenie pomieszczeń odpowiada w największym stopniu za całkowite zużycie energii w budynkach. Dlatego też działania zmierzające do ograniczenia strat energii i zwiększenia jej zysków będą miały największy wpływ na poprawę charakterystyki energetycznej budynków, a w konsekwencji na oszczędności finansowe użytkownika.

1. Charakterystyka energetyczna budynków – co to jest?

Charakterystyka energetyczna rozumiana jest jako zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku lub części budynku, określających całkowite zapotrzebowanie na energię niezbędną do ich użytkowania zgodnie
z przeznaczeniem. Charakterystyka energetyczna jest sporządzana w formie specjalnego świadectwa, określanego jako certyfikat energetyczny.

2. Kto wystawia świadectwo charakterystyki energetycznej?

Certyfikat energetyczny budynku, zwany również paszportem energetycznym, to niezbędny element dokumentacji technicznej wydawany przez uprawnionego specjalistę w momencie oddania nieruchomości do użytkowania. Zapoznanie się z nim pozwala poznać parametry energetyczne budynku.

Konieczność dokonywania tego rodzaju dokumentacji została wprowadzona od 1 stycznia 2009 roku, kiedy wszedł
w życie przepis zgodnie z Dyrektywą 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz przepisów ustawy z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo Budowlane.

Warto pamiętać, że nie wolno zamieszkać w domu (wybudowanym lub modernizowanym po 2009 r.), który nie posiada świadectwa energetycznego. Zawiadomienie o ukończeniu budowy musi więc zawierać także kopię certyfikatu energetycznego.

Przepisy ustawy o charakterystyce energetycznej budynków nie przewidują obowiązku sporządzania świadectw
w przypadku oddawania budynku do użytkowania, gdy budynek zostanie wzniesiony przez samego właściciela
"na własny użytek".

3. Co zawiera certyfikat energetyczny?

Świadectwo dokładnie określa wysokość energii niezbędnej do standardowego użytkowania budynku. Wskazuje więc zużycie energii potrzebnej do podgrzania wody, ogrzania nieruchomości, klimatyzacji, wentylacji oraz oświetlenia.

Jakie jeszcze informacje zawiera świadectwo energetyczne?

• dane pozwalające zidentyfikować budynek;

• szczegółową charakterystykę energetyczną;

• zalecenia, które określają rodzaj i zakres prac budowlano-instalacyjnych, dzięki którym charakterystyka energetyczna budynku lub jego części powinna znacząco się poprawić;

• objaśnienia oraz informacje dodatkowe.

Dokładna struktura certyfikatu energetycznego jest określona prawnie, więc każdy dokument zawiera dokładnie ten sam zakres informacji.

4. Kiedy jest potrzebne świadectwo charakterystyki energetycznej?

Właściciel lub zarządca budynku zobowiązany jest do sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku lub jego części w przypadku gdy jest on:

• zbywany na podstawie umowy sprzedaży;

• zbywany na podstawie umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;

• wynajęty.

Oznacza to, że świadectwo sporządza się w celu przekazania go najemcy lub kupującemu, a więc przy okazji najmu lub sprzedaży budynku lub części budynku.

5. Co daje wysoka efektywność energetyczna budynku?

Z zasady im wyższa efektywność energetyczna budynku, tym jest on tańszy w utrzymaniu.

By podnieść poziom efektywności energetycznej budynku konieczne jest przeprowadzenie termomodernizacji. Warto pamiętać o właściwej kolejności prac – najpierw ocieplamy budynek właściwym materiałem oraz wymieniamy okna
i drzwi, by maksymalnie zredukować straty ciepła, a potem dostosowujemy do nowych warunków termicznych system grzewczy. Wtedy nasze działania wpłyną na obniżenie rachunków za ogrzewanie.

Zmniejszyć utratę energii w budynku można również obniżając temperaturę ogrzewania i kotłów, zamykając drzwi
i okna, wyłączając/zmniejszając ogrzewanie w nieużywanych pomieszczeniach, gasząc oświetlenie, eliminując powstawanie przeciągów. Ustawienia domyślne w urządzeniach grzewczych można często dostosować w celu zwiększenia efektywności i zaoszczędzenia energii zużywanej do ogrzewania pomieszczeń i wody. Warto też kupować bardziej efektywne urządzenia.

Reasumując efektywność energetyczna budynków to oszczędzanie energii, a ograniczenie produkcji energii to nie tylko oszczędności finansowe, ale i mniejsze zanieczyszczenie środowiska.

Określone kontrole systemu ogrzewania oraz klimatyzacji w budynku

Właściciel lub zarządca budynku jest zobowiązany poddawać budynek w czasie jego użytkowania kontroli systemu ogrzewania i klimatyzacji:

• okresowej, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego systemu ogrzewania, z uwzględnieniem efektywności energetycznej kotłów oraz dostosowania ich mocy do potrzeb użytkowych:

1. • co najmniej raz na 5 lat - dla kotłów o nominalnej mocy cieplnej od 20 kW do 100 kW,

   • co najmniej raz na 2 lata - dla kotłów opalanych paliwem ciekłym lub stałym o nominalnej mocy cieplnej ponad 100 kW,

   • co najmniej raz na 4 lata - dla kotłów opalanych gazem o nominalnej mocy cieplnej ponad 100 kW.

• okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na ocenie efektywności energetycznej zastosowanych urządzeń chłodniczych o mocy chłodniczej nominalnej większej niż 12 kW.

Wsparcie finansowe dotyczące poprawy efektywności energetycznej budynków

1. Dotacje związane z ochroną środowiska

Programy dotacji miejskich na zmianę systemu ogrzewania z węglowego na gazowe, elektryczne lub podłączenie do sieci miejskiej dla lokali w zabudowie wielomieszkaniowej oraz dotacje dla wspólnot mieszkaniowych na podłączenie nieruchomości do miejskiej sieci ciepłowniczej.

Więcej informacji: Dotacje miejskie

2. Program Czyste Powietrze

Program dofinansowania obejmuje wymianę starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy oraz przeprowadzenie niezbędnych prac termomodernizacyjnych budynku. Dotację można otrzymać m.in. na docieplenie przegród budynku, zakup i wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, montaż lub modernizację instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej oraz wentylacji mechanicznej wraz z odzyskiem ciepła, a także dokumentację projektową oraz audyt energetyczny.

Więcej informacji: Czyste Powietrze

3. Fundusz Termomodernizacji i Remontów (FTiR)

Celem Funduszu jest pomoc finansowa dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne
i remontowe oraz wypłata rekompensat dla właścicieli budynków mieszkalnych, w których były lokale kwaterunkowe. Formy pomocy:

• premia termomodernizacyjna 

• premia remontowa

• premia kompensacyjna

W ramach obsługi Funduszu Termomodernizacji i Remontów Bank Gospodarstwa Krajowego podejmuje decyzje
o przyznaniu premii oraz po spełnieniu warunków do jej wypłaty, dokonuje przekazania premii.

Więcej informacji: Fundusz Termomodernizacji i Remontów

4. Ulga Termomodernizacyjna

Od 1 stycznia 2019 r. obowiązuje ulga termomodernizacyjna, czyli możliwość odliczenia od podstawy obliczenia podatku wydatków na materiały  budowlane,  urządzenia  i  usługi,  związane  z  realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w jednorodzinnym budynku mieszkalnym.
Limit wydatków: 53 tys. zł, a dowodem poniesionych wydatków są faktury VAT.

Więcej informacji: kontakt z właściwym co do miejsca zamieszkania Urzędem Skarbowym

Obowiązujące przepisy

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lutego 2015 r. w sprawie wzorów protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji

• Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego

• Uchwała nr 91 Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia "Krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków
  o niskim zużyciu energii"

• Uchwała nr 23/2022 Rady Ministrów z dnia 9 lutego 2022 r. w sprawie przyjęcia „Długoterminowej strategii renowacji budynków”