Corocznie, Rada Miasta Gdańska przy udziale kombatantów, prezydenta Gdańska, przedstawicieli sejmu i senatu RP, władz samorządowych i wojewódzkich, konsulów generalnych i honorowych akredytowanych w Gdańsku, harcerzy oraz uczniów gdańskich szkół, przygotowuje uroczystości upamiętniające „Powrót Gdańska do Macierzy”, tak było i w tym roku.

Obchody tego ważnego dla Gdańska i Polski wydarzenia mają dziś wyjątkową oprawę. Jednak dzień, kiedy polska flaga, pierwszy raz po wielu latach, ponownie powiewała nad miastem nie był tak uroczysty. Gdańsk płonął.

Stanisław Strębski, jeden z naocznych świadków tamtych wydarzeń, tak opisuje zrujnowane miasto: „Coraz trudniej jest nam zdać sobie sprawę, gdzie jesteśmy. Dookoła ruiny i ruiny. Olbrzymia masa domów pali się i żar ich dochodzi do nas, zmieszany z odorem trupów, swądem spalenizny. Droga wiedzie nie po asfalcie czy bruku, lecz po zwałach cegieł”.

W tych okolicznościach dwaj polscy czołgiści, podporucznik Bronisław Wilczewski i chorąży Zbigniew Michel, wspięli się na budynek Dworu Artusa i dotarli do masztu, na którym wciąż powiewała hitlerowska flaga ze swastyką. Zerwali ją i wciągnęli flagę biało-czerwoną.  W tle tych wydarzeń nadal trwał ostrzał artyleryjski, jeden z pocisków trafił w dach, na którym stali żołnierze, co omal nie udaremniło przedsięwzięcia. Początkowo planowano zawiesić flagę na wieży Ratusza Głównego Miasta, jednak okazała się zbyt zniszczona. Kiedy biało-czerwone barwy powiewały nad ruinami zniszczonego miasta, na dole żołnierze wiwatowali.

Kombatanci, którzy corocznie biorą udział w obchodach „Powrotu Gdańska do Macierzy”, tamten okres pamiętają i przeżywają wciąż bardzo mocno. Prezes Pomorskiej Rady Kombatantów Henryk Bajduszewski wspomina:

„Byłem w Gdańsku w grudniu 1946 roku, przypłynąłem z Anglii, gdzie walczyłem w II Korpusie.  Wszystkich poruszył widok zniszczonego miasta, ale cieszyliśmy się, że Gdańsk znowu jest Polski. Mimo, że stacjonowaliśmy w różnych rejonach Europy, to wszyscy broniliśmy ojczyzny. To przykre, że ludzie, którzy nie przeżyli wojny, dziś oceniają żołnierzy radzieckich czy polskich. Wtedy walczyliśmy przeciw wspólnemu wrogowi. Młodzi ludzie, Rosjanie, Polacy, szli w jednej linii. Tu polegli, tu zostali. To nie był ich wybór. O historii trzeba mówić prawdziwie, tak, jaka ona była. W 1949 roku przyjechałem do Gdańska już na stałe. Wtedy wszyscy wiedzieliśmy, że trzeba brać się do pracy, odbudować nasz kraj. Wracam do tych wspomnień za każdym razem, kiedy flaga Polski wciągana jest na maszt Dworu Artusa. Cieszę się, że ten dzień jest tak pięknie celebrowany. Przychodzi młodzież, poznaje historię i mam nadzieję, że oni nigdy nie będę musieli walczyć w obronie Polski.”

W tym roku uroczystości 73 rocznicy „Powrotu Gdańska do Macierzy” odbyły się 27 marca (wtorek).

Program uroczystości:

1.   godz.  10.45  - Cmentarz Wojenny Żołnierzy Radzieckich w Gdańsku przy Placu Zebrań Ludowych – składanie wieńców.

 2.  godz.  11.20  - pomnik „Tym Co Za Polskość Gdańska” – składanie wieńców.

 3.     Długi Targ przy Dworze Artusa:

•  12.00 wciągnięcie flagi na maszt i odegranie Mazurka Dąbrowskiego

•  przemówienie Przewodniczącego Rady Miasta Gdańska Bogdana Oleszka

•  oprawa muzyczna w wykonaniu Orkiestry Reprezentacyjnej Straży Granicznej