|
Wł. Zdzisław Jeziorański. Urodził się w Warszawie w 1913 r. Tam też ukończył renomowane gimnazjum im. Adama Mickiewicza. Ekonomię studiował na uniwersytecie w Poznaniu u prof, Edwarda Taylora. Po studiach i odbyciu służby wojskowej został jego asystentem. We wrześniu 1939 r. walczył jako podchorąży w artylerii konnej. W końcu września zbiegł z niewoli sowieckiej i powrócił do Warszawy, gdzie znalazł zatrudnienie w administracji miejskiej. Od przełomu 1939 i 1940 r. działał w ruchu oporu, w tym przez prawie dwa lata w Akcji "N" Komendy Głównej Armii Krajowej /propaganda antyhiltlerowska wśród Niemców/. Wiosną 1943 r. Zdzisław Jeziorański został włączony do grupy kurierskiej KG AK. Używał wtedy pseudonimów "Jan Nowak" i "Zych". Dwukrotnie przemycany był statkami do Szwecji, dostarczał pilne raporty i materiały dla polskich władz w Londynie. W końcu 1943 r. przerzucony został samolotem ze Szwecji do Anglii. Tam w imieniu kierownictwa AK przeprowadzał rozmowy z przedstawicielami najwyższych władz na emigracji, spotkał się także z premierem W.Churchillem przedstawiając mu zawiłe problemy związane z ówczesną jak i spodziewaną sytuacją w okupowanej Polsce. W końcu lipca 1944 r. zrzucony na spadochronie, powrócił do Warszawy. Był świadkiem podjęcia decyzji o wybuchu Powstania Warszawskiego, którego był aktywnym uczestnikiem. Po jego klęsce, przez Niemcy dostał się do Szwajcarii dostarczając do Londynu najnowsze raporty. Po wojnie wraz z żoną pozostał na Zachodzie. Za działalność kurierską był odznaczony orderem wojennym Virtuti Militari. Początkowo pracował w Radiu BBC, a od 1949 r. w Radiu Wolna Europa, które było jednym z elementów amerykańskiej propagandy antyradzieckiej. W latach 1952-1976 dyrektorował sekcji polskiej tej rozgłośni. Mimo zagłuszeń, radio to przez wiele lat było najlepszym źródłem informacji dla Polaków o wydarzeniach w świecie jak i kulisach polityki wewnętrznej w Polsce. Z audycji tego radia Polacy dowiadywali się prawdy o zbrodniach stalinowskich w Polsce, o wydarzeniach w Poznaniu w 1956 roku, czy na Wybrzeżu w 1970 roku. Po przejściu na emeryturę używając nadal okupacyjnego pseudonimu "Jan Nowak", Z.Jeziorański poświęcił się pisaniu wspomnień z okresu okupacji jak i pracy w radiu Wolna Europa. Publikował liczne artykuły w pras amerykańskiej. Był także konsultantem najwyższych władz Stanów Zjednoczonych w sprawach polskich i Europy Wschodniej. Po 1989 r. często przyjeżdżał do ukochanej Warszawy. Brał udział w uroczystościach na Westerplatte l września 1989 r. jak i w 1999 r. Wygłasza liczne komentarze w polskim radiu i telewizji. Wiele czynił na gruncie amerykańskim w sprawie przyjęcia Polski do NATO. Swe bogate archiwum przekazał do zbiorów "Ossolineum" we Wrocławiu. Po śmierci żony, w 2002 r. powrócił na stałe do Polski. W uznaniu wszystkich jego zasług na rzecz niepodległej, demokratycznej Polski Rada Miasta nadała mu 29 sierpnia 2002 r. tytuł Honorowego Obywatela Gdańska. Uroczystość nominacji odbyła się w Dworze Artusa 6 października tegoż roku. Jan Nowak-Jeziorański zmarł w Warszawie 21 stycznia 2005 r. opracował: dr Mirosław Gliński
|
Metryczka publikacji